Narcyzm to nieustanne koncentrowanie się na własnej ważności i wyglądzie, często kosztem potrzeb innych.
Słowo „narcyzm” pochodzi z greckiego mitu o Narcyzie, synu boga, który zmarł z głodu z powodu obsesyjnego zachwytu nad sobą.
Ten typ nadmiernego samouwielbienia może przekształcić się w poważniejszą formę, znaną jako narcystyczne zaburzenie osobowości (NPD).
Jedną z głównych cech charakterystycznych narcyza jest nadmierne poczucie wyższości, gdyż osoby takie uważają, że są o wiele lepsze od innych i zasługują na specjalne traktowanie.To wygórowane przekonanie sprawia, że większość narcyzów wierzy, że ich potrzeby powinny być zaspokajane bez żadnych pytań.
Jak rozpoznać narcyzm?
charakterystyczne cechy, które mogą wskazywać na narcystyczne zaburzenie osobowości:
Za tymi cechami często kryje się niskie poczucie własnej wartości, które osoba narcystyczna stara się ukryć za maską pewności siebie.
Narcystyczne zaburzenie osobowości (ang. NPD – Narcissistic Personality Disorder) jest poważnym schorzeniem psychicznym, którego przyczyny mogą być złożone. Na rozwój tego zaburzenia mogą wpływać:
Czynniki genetyczne – jeśli jedno z rodziców cierpiało na NPD, istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia tej cechy u dziecka.
Traumy z dzieciństwa – doświadczenie zaniedbania lub nadmiernej krytyki w młodym wieku.
Relacje z rodzicami – brak zdrowych granic, nadmierna uwaga lub traktowanie dziecka jako „lepszego” niż inni.
Osobowość i temperament – niektóre cechy wrodzone mogą predysponować do rozwoju narcyzmu. W wielu kulturach nagradza się autopromocję i osiągnięcia materialne lub sukces, co oznacza, że w tych krajach narcyzm może stać się bardziej rozpowszechniony.
Rodzice odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu postaw swoich dzieci. Aby zapobiec rozwijaniu cech narcystycznych, warto:
Zachować równowagę między pochwałami a konstruktywną krytyką.
Uczyć dzieci szacunku wobec innych ludzi i ich granic.
Nie traktować dzieci jako wyjątkowych w każdej sytuacji – pokazywać, że wszyscy ludzie mają wartość.
Wprowadzać granice i konsekwentnie je egzekwować.
Chronić dzieci przed toksycznym wpływem środowiska i niezdrowymi wzorcami.
Narcyzi mają duże trudności w utrzymaniu zdrowych relacji ze względu na swoje egocentryczne zachowanie i brak szacunku do uczuć innych.
Ich manipulacyjne działania i niespójne emocje mogą odpychać od siebie innych, co z czasem może sprawić, że staną się izolujący lub uwikłani w toksyczne związki.
Co robić, a czego nie robić w kontaktach z narcyzem- należy przestrzegać określonych zasad.
Co robić:
Dowiedz się więcej o NPD
Uważaj na gaslighting i zachowania manipulacyjne
Utrzymuj rozmowy krótkie
Jeśli musisz być w ich pobliżu, zachowuj się, jakbyś był nimi zainteresowany
Przypomnij sobie, że nie jesteś niczemu winien
Skup się na swoich potrzebach
Zbuduj swoją samoocenę
Zachowaj spokój i równowagę
Przyznaj się, kiedy potrzebujesz pomocy
Zdaj sobie sprawę, że narcyz również potrzebuje pomocy
Stosowanie pozytywnych strategii może pomóc Ci skuteczniej radzić sobie z interakcjami z narcyzem, co wpłynie pozytywnie na Twoją siłę emocjonalną i dobre samopoczucie.
Leczenie narcyzmu – czy jest możliwe?
Narcyzm można leczyć, choć proces ten wymaga czasu, zaangażowania i często wsparcia specjalisty. Psychoterapia (szczególnie terapia psychodynamiczna lub poznawczo-behawioralna) może pomóc osobie z NPD w zrozumieniu swoich schematów myślenia i zachowań.
Kluczowym krokiem jest jednak uznanie problemu i podjęcie decyzji o zmianie. Warto pamiętać, że chociaż osoby narcystyczne mogą unikać krytyki, samo podjęcie terapii jest aktem odwagi. Dzięki temu możliwa jest poprawa relacji z innymi i większa satysfakcja z życia.
Jolanta Bigocka
