Choroba afektywna dwubiegunowa (dawniej nazywana depresją maniakalną lub zaburzeniem maniakalno-depresyjnym) znacznie wykracza poza zwykłe wzloty i upadki, które każdy z nas doświadcza. Osoby cierpiące na to zaburzenie przechodzą przez niezwykle intensywne zmiany nastroju, energii, myślenia i zachowania. Wahają się one od ekstremalnej euforii i nadpobudliwości w okresach manii po głęboką depresję i przygnębienie.
Te zmiany nastroju nie są chwilowe; epizody manii lub depresji mogą trwać dniami, tygodniami, a nawet miesiącami. Epizody związane z chorobą afektywną dwubiegunową mogą poważnie zakłócać codzienne życie. Mogą utrudniać pracę, naukę, a także niszczyć relacje i utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Podczas epizodu maniakalnego możesz impulsywnie rzucić pracę, obciążyć karty kredytowe ogromnymi kwotami lub poczuć się wypoczętym po dwóch godzinach snu. Podczas epizodu depresyjnego możesz być zbyt zmęczony, by wstać z łóżka, a także pełen nienawiści do siebie i beznadziei z powodu bezrobocia i zadłużenia.
Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej nie są do końca zrozumiałe, ale istnieje wiele dowodów sugerujących, że czynniki genetyczne odgrywają istotną rolę. Pierwszy epizod maniakalny lub depresyjny choroby afektywnej dwubiegunowej występuje zwykle w wieku nastoletnim lub we wczesnej dorosłości. Objawy mogą być subtelne i mylące; wiele osób z chorobą afektywną dwubiegunową jest pomijanych lub błędnie diagnozowanych - co skutkuje niepotrzebnym cierpieniem. Ponieważ choroba afektywna dwubiegunowa ma tendencję do pogarszania się bez leczenia, ważne jest, aby dowiedzieć się, jak wyglądają objawy. Dzięki temu można znacząco poprawić jakość życia i wrócić do normalnego funkcjonowania.
Choroba afektywna dwubiegunowa może wyglądać bardzo różnie u różnych osób. Objawy różnią się znacznie pod względem wzorca, nasilenia i częstości występowania. Niektórzy ludzie są bardziej podatni na manię lub depresję, podczas gdy inni przeplatają się równo między dwoma rodzajami epizodów. Niektóre mają częste zakłócenia nastroju, podczas gdy inne doświadczają tylko kilku w ciągu całego życia.
W fazie maniakalnej choroby afektywnej dwubiegunowej często doświadcza się zwiększonej energii, kreatywności i euforii. Możesz mówić bardzo dużo, mało spać i być nadpobudliwym. Możesz czuć się wszechpotężny, niezwyciężony i mieć poczucie misji.
Na początku mania wydaje się jest dobra, ma tendencję do wymykania się spod kontroli.Możesz dokonywać ryzykownych inwestycji, angażować się w niewłaściwą aktywność seksualną . Możesz również stać się zły, rozdrażniony i agresywny gdy inni nie zgadzają się z twoi planami i obwiniając każdego, kto krytykuje twoje zachowanie. Niektórzy ludzie zaczynają słyszeć głosy lub mają urojenia
Typowe objawy i podmiotowe manii to:
Uczucie niezwykłego "haju" i optymizmu lub skrajnie rozdrażnienia.
Nierealistyczne, wielkie przekonania na temat własnych zdolności czy mocy innych.
Bardzo mało lub brak snu, pomimo to niezwykła energia i siła
Słowotok za którym nie nadążają inni.
Szybkie skakanie z jednego pomysłu na drugi.
Niezdolność do koncentracji, rozproszenie
Impulsywność, lekkomyślne działania
Urojenia i halucynacje (w ciężkich przypadkach)
Objawy hipomanii
Hipomania jest mniej dotkliwą postacią manii. W stanie hipomanii prawdopodobnie poczujesz się euforyczny, energiczny i produktywny, ale nadal będziesz w stanie kontynuować swoje codzienne życie bez utraty kontaktu z rzeczywistością. Innym może się wydawać, że jesteś w niezwykle dobrym nastroju. Jednak hipomania może skutkować złymi decyzjami, które szkodzą twoim związkom, karierze i reputacji. Ponadto hipomania często eskaluje do pełnej manii lub po niej następuje poważny epizod depresyjny.
Większości osób z depresją afektywną dwubiegunową nie pomagają leki przeciwdepresyjne. W rzeczywistości istnieje ryzyko, że leki przeciwdepresyjne mogą pogorszyć chorobę afektywną dwubiegunową - wywołując manię lub hipomanię, powodując szybkie cykle między stanami nastroju lub zakłócając działanie innych leków stabilizujących nastrój.
Niektóre objawy występują częściej w depresji afektywnej dwubiegunowej niż w zwykłej depresji- drażliwość, poczucie winy, nieprzewidywalne wahania nastroju i uczucie niepokoju. W przypadku depresji dwubiegunowej możesz poruszać się i mówić powoli, dużo spać i przybierać na wadze. Ponadto istnieje większe prawdopodobieństwo rozwoju depresji psychotycznej - stanu, w którym tracisz kontakt z rzeczywistością - oraz doświadczasz poważnych problemów w pracy i funkcjonowaniu społecznym.
Typowe objawy depresji afektywnej dwubiegunowej obejmują:
Poczucie beznadziejności, smutek, pustka
Niemożność doświadczania przyjemności, drażliwość
Zmęczenie lub utrata energii, problemy ze snem
Apetyt lub zmiany masy ciała
Problemy z koncentracją i pamięcią
Poczucie bezwartościowości lub winy, myśli o śmierci lub samobójstwie
Objawy epizodu mieszanego
Mieszany epizod choroby afektywnej dwubiegunowej charakteryzuje się objawami zarówno manii, jak i hipomanii, a także depresji. Typowe objawy epizodu mieszanego to depresja połączona z pobudzeniem, drażliwość, lęk, bezsenność, rozproszenie uwagi i wyścigowe myśli. To połączenie wysokiej energii i niskiego nastroju powoduje szczególnie wysokie ryzyko samobójstwa.
Choroba afektywna dwubiegunowa nie ma jednej przyczyny. Wydaje się, że niektórzy ludzie są genetycznie predysponowani do choroby afektywnej dwubiegunowej, jednak nie u każdego z dziedziczną wrażliwością rozwija się choroba, co wskazuje, że geny nie są jedyną przyczyną. Niektóre badania obrazowania mózgu wykazują fizyczne zmiany w mózgach osób z chorobą afektywną dwubiegunową. Inne badania wskazują na zaburzenia równowagi neuroprzekaźników, nieprawidłową czynność tarczycy, zaburzenia rytmu dobowego i wysoki poziom hormonu stresu kortyzolu.
Uważa się również, że zewnętrzne czynniki środowiskowe i psychologiczne są zaangażowane w rozwój choroby afektywnej dwubiegunowej. Te czynniki zewnętrzne nazywane są wyzwalaczami.Wyzwalacze mogą wywołać nowe epizody manii lub depresji lub pogorszyć istniejące objawy. Jednak wiele epizodów choroby afektywnej dwubiegunowej występuje bez oczywistego wyzwalacza.
Stres - Stresujące wydarzenia życiowe mogą wywołać chorobę afektywną dwubiegunową u osoby z podatnością genetyczną. Wydarzenia te zwykle wiążą się z drastycznymi lub nagłymi zmianami - dobrymi lub złymi - takimi jak ślub, wyjazd na studia, utrata bliskiej osoby, zwolnienie lub przeprowadzka.
Nadużywanie Substancji- Chociaż nadużywanie substancji nie powoduje choroby afektywnej dwubiegunowej, może wywołać epizod lub pogorszyć przebieg choroby. Narkotyki takie jak kokaina, ecstasy i amfetaminy mogą wywoływać manię, podczas gdy alkohol i środki uspokajające mogą wywoływać depresję.
Leki- Niektóre leki, w szczególności leki przeciwdepresyjne, mogą wywoływać manię. Inne leki, które mogą powodować manię, to leki na przeziębienie dostępne bez recepty, leki hamujące apetyt, kofeinę, kortykosteroidy i leki na tarczycę.
Zmiany sezonowe - Epizody manii i depresji często podążają za schematem sezonowym. Epizody maniakalne występują częściej latem, a epizody depresyjne częściej jesienią, zimą i wiosną.
Brak snu - Utrata snu - nawet tak mała jak pominięcie kilku godzin odpoczynku - może wywołać epizod manii.
Choroba afektywna dwubiegunowa wymaga długotrwałego leczenia.Ponieważ choroba afektywna dwubiegunowa jest przewlekłą, nawrotową chorobą, ważne jest, aby kontynuować leczenie, nawet gdy czujesz się lepiej. Większość osób z chorobą afektywną dwubiegunową potrzebuje leków, aby zapobiec nowym epizodom i pozostać wolnym od objawów.
Leczenie to coś więcej niż leki. Same leki zwykle nie wystarczą, aby w pełni kontrolować objawy choroby afektywnej dwubiegunowej. Najskuteczniejsza strategia leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej obejmuje połączenie leków, terapii, zmian stylu życia i wsparcia społecznego.